“करिअरच्या शर्यतीत मागे पडायचं नसेल, तर हे नक्की वाचा!”
“विनोद खोसला यांचा सल्ला दुर्लक्षित केलात, तर नुकसान तुमचंच!”
आजचं युग हे तंत्रज्ञानाचं युग आहे, आणि त्यातही आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स – AI – हे एक असं क्षेत्र आहे, जे मानवाच्या जीवनात अभूतपूर्व बदल घडवत आहे. कामाच्या पद्धती, व्यवसायाची रचना, शिक्षणपद्धती, अगदी माणसाच्या जगण्याची मूलभूत गरज – ‘काम करून पैसे मिळवणं’ – यावरच प्रश्नचिन्ह निर्माण होण्याचं युग आता फार लांब नाही.
याच संदर्भात सिलिकॉन व्हॅलीतील सुप्रसिद्ध गुंतवणूकदार, उद्योगपती आणि Sun Microsystems चे सह-संस्थापक विनोद खोसला यांनी एक खळबळजनक इशारा दिला आहे. AI पुढील ५ वर्षांमध्ये जगातील ८० टक्के नोकऱ्या संपवणार असल्याचं ते ठामपणे म्हणाले आहेत.
खोसला यांनी नुकतीच निखिल कामथ यांच्या WTF पॉडकास्ट ला दिलेल्या मुलाखतीत AI संदर्भातील भविष्याचा एक खोलवर आढावा घेतला. त्यांनी सांगितलं की आज माणूस करत असलेली बहुसंख्य कामं – विशेषतः ज्या नोकऱ्यांत चांगला आर्थिक फायदा होतो – त्या पुढील काही वर्षांत पूर्णतः AI द्वारे केल्या जातील.
“कामं नाहीशी होतील, पण संधी निर्माण होतील”, असं सांगताना त्यांनी भर दिला की, हे फक्त संकट नाही तर एका नव्या युगाची सुरुवात आहे. पण हे संक्रमण खूप वेगानं घडणार आहे – आणि त्यामुळे जो वेळेवर बदल स्वीकारेल, तोच टिकेल.
आजचा जगाचा कारभार हा डेटावर, प्रक्रियांवर, विश्लेषणावर आणि निर्णय घेण्यावर आधारित आहे – आणि ही सर्व कामं AI फार वेगाने, अचूकतेने आणि कमी खर्चात करू शकतो. बँकिंग, बीमा, कायदा, लेखा, हेल्थकेअर, कस्टमर सर्व्हिस, ट्रान्सलेशन, प्रोग्रॅमिंग – ही सगळी क्षेत्रं AI च्या जाळ्यात आहेत.
AI फक्त “मदत” करत नाही, तो पूर्ण काम हाती घेतो. मग अशा वेळी माणसाच्या भूमिकेचा प्रश्नच निर्माण होतो. विनोद खोसला यांच्या मते, “AI हे मानवी इतिहासातील सर्वात मोठं संक्रमण घडवणारं माध्यम ठरेल.”
खोसला यांनी शिक्षणपद्धतीविषयीही महत्त्वाचं विधान केलं – त्यांनी सांगितलं की “महाविद्यालयीन पदव्या लवकरच कालबाह्य ठरतील.” त्याचं कारण? – AI आधारित शिक्षणपद्धती.
AI शिक्षक हे २४ तास उपलब्ध राहणारे, वैयक्तिक गरजेनुसार शिकवणारे, आणि सर्वसामान्य विद्यार्थ्यांनाही दर्जेदार शिक्षण देणारे असतील. आज खासगी क्लासेस आणि महागड्या विद्यापीठांसाठी लाखो रुपये खर्च करावे लागतात, पण उद्याचं शिक्षण हे उघड्या तंत्रज्ञानावर आधारित, सर्वांसाठी समान आणि सहज उपलब्ध असेल.
यामुळे वर्गखोल्या, इमारती, भौगोलिक मर्यादा – या गोष्टी अप्रासंगिक होतील.
“२०४० पर्यंत बहुतांश लोकांना काम करणं गरजेचं वाटणारच नाही. कारण जीवनावश्यक गरजा पूर्ण करण्यासाठी कोणत्याही नोकरीची गरज भासणार नाही. लोक फक्त आवड म्हणून किंवा सामाजिक उद्देशाने काम करतील.”
हा विचार एकीकडे खूप चमत्कारिक वाटतो, पण दुसरीकडे त्यामागे असलेली तंत्रज्ञानाची क्षमता बघता, याला थोतांड म्हणता येणार नाही.
या बदलत्या युगात तरुणांचा प्रश्न सर्वांत मोठा आहे. शिक्षण घेणं, नोकरी शोधणं, करिअर घडवणं – या गोष्टी जेव्हा पारंपरिक मार्गानं शक्यच होणार नाहीत, तेव्हा काय?
खोसला यांचा सल्ला स्पष्ट आहे –
“AI ला पूरक असलेली कौशल्यं आत्मसात करा. कोडिंग, डेटा सायन्स, मशीन लर्निंग, क्रिएटिव्ह डिझाईन, मानवी मूल्यांची समज – ही आजची आणि उद्याची खरी गरज आहे.”
ते पुढे सांगतात की, ज्या व्यक्ती स्वतःला सतत अपडेट करत राहतील, शिकण्याची मानसिकता ठेवतील, नव्याशी जुळवून घेतील – तेच यशस्वी होतील.
नवीन संधी कुठे मिळतील?
AI जरी अनेक नोकऱ्या संपवत असला, तरी काही क्षेत्रांत तो नवीन संधींचं द्वार उघडतो:
AI टेक्नोलॉजी डेव्हलपमेंट
क्रिएटिव्ह आणि ओरिजिनल कंटेंट निर्मिती
थिंकिंग-आधारित प्रोब्लेम सोल्विंग
AI एथिक्स आणि सेफ्टी
मानवी समज, समाजशास्त्र, मानसशास्त्र
क्लायमेट टेक, हेल्थ टेक
यासारख्या क्षेत्रात मनुष्याच्या भूमिकेची अजूनही मोठी गरज राहणार आहे.
AI हे संकट आहे की संधी – हे प्रत्येकाच्या दृष्टीकोनावर अवलंबून आहे. विनोद खोसला यांचा इशारा ही केवळ भीती निर्माण करणारी गोष्ट नाही, तर एक वेळेवरचा सल्ला आहे.
या नव्या युगात जुनं पुसून नवीन रेखाटावं लागेल – ही वेळ आहे जुन्या पदव्या, जुन्या पद्धती आणि जुने विचार बाजूला ठेवण्याची. आणि नव्या कल्पना, नव्या कौशल्यं आणि नव्या यंत्रांबरोबर हातमिळवणी करण्याची.
