“झोपेचं योग्य प्रमाण ठरवलं नाही, तर मानसिक आणि शारीरिक आरोग्य धोक्यात!”
“तुम्ही जास्त झोपता का? की कमी? जाणून घ्या काय आहे योग्य झोपेचा कालावधी”
“झोपेचं गणित समजून घ्या, अन्यथा वाढेल आजारांचा धोका!”
आपल्यातील अनेक जण झोपेसंदर्भात अनाग्रही असतात. काहींना झोपायला वेळच मिळत नाही, तर काहींना भरपूर झोपूनही ताजेतवाने वाटत नाही. मग प्रश्न उभा राहतो – नेमकं किती तास झोपणं आरोग्यासाठी आदर्श आहे? सात की नऊ तास?
आपल्या झोपेच्या सवयींचा थेट परिणाम आपल्या मानसिक व शारीरिक आरोग्यावर होतो. म्हणूनच झोपेचं प्रमाण, तिचा दर्जा आणि नियमितता या तिन्ही गोष्टी महत्त्वाच्या मानल्या जातात. या विषयावर सध्या PubMed सारख्या नामवंत वैज्ञानिक नियतकालिकांमध्ये झोपेच्या वेळेवर संशोधन झालं असून तज्ज्ञांनी याबाबत महत्त्वाचे इशारे दिले आहेत.
सात ते नऊ तास झोप – आरोग्यासाठी सुवर्णमध्य
सीके बिर्ला हॉस्पिटल, दिल्ली येथील अंतर्गत औषध विभागाचे प्रमुख सल्लागार डॉ. नरेंदर सिंगला सांगतात,
“बहुतेक प्रौढ व्यक्तींसाठी सात ते नऊ तास झोप आदर्श मानली जाते. यामुळे शरीराची पुनर्निर्मिती होते, स्मरणशक्ती बळकट होते आणि मानसिक ताजेपणा टिकतो. मात्र, प्रत्येकाची झोपेची गरज वेगळी असते, त्यामुळे सात किंवा नऊ या आकड्यांवर अडकण्याऐवजी स्वतःसाठी योग्य कालावधी ओळखणं गरजेचं आहे.”
झोप ही केवळ विश्रांतीसाठी नसून मेंदूची कार्यक्षमता वाढवण्याचं आणि शरीराच्या रोगप्रतिकारशक्तीला चालना देण्याचं काम करते. योग्य झोपेमुळे वजन नियंत्रणात राहू शकतं, तसंच चिंता, नैराश्य यांसारख्या मानसिक आजारांचं प्रमाणही कमी होतं.
- Weather Alert: या जिल्ह्यांत विजांचा कडकडाट आणि वादळी वाऱ्यांसह मुसळधार पावसाची शक्यता ; 24 जिल्ह्यांना अलर्ट
- Central Government Alert केंद्रा कडून ; सर्व राज्यांना पत्र 20 दिवसांत ॲक्शन प्लॅन तयार करण्याचे आदेश
- ZP Election जिल्हा परिषद अध्यक्षपदाचं आरक्षण जाहीर ; कोणत्या जिल्ह्याला कोणतं आरक्षण?
- Weight Lose सकाळी करा ही ५ कामे; पोटाची चरबी कमी होईल
- Nano Banana AI वापरून काही मिनिटांत 3D फोटो कसा बनवायचा? जाणून घ्या संपूर्ण प्रक्रिया
७ तासांपेक्षा कमी झोप आणि त्याचे धोके
जर सात तासांहून कमी झोप घेतली, तर तिचे काही गंभीर दुष्परिणाम होऊ शकतात:
लक्ष केंद्रित करण्याची क्षमता कमी होते
निर्णय क्षमता आणि विचारशक्ती मंदावते
तणाव, चिडचिड, थकवा वाढतो
रोगप्रतिकारशक्ती कमी होते
वजन वाढू शकतं
हृदयविकार, मधुमेह यांसारख्या आजारांचा धोका वाढतो
डॉ. सिंगला यांच्यानुसार,
“कधीतरी ६-७ तास झोपणे त्रासदायक ठरत नाही. पण ही सवय रोजची झाल्यास शरीर आणि मनावर त्याचे परिणाम नक्कीच जाणवतात.”
९ तासांपेक्षा जास्त झोपणंही आरोग्यासाठी धोकादायक!
ग्लेनिगल्स हॉस्पिटल, मुंबई येथील अंतर्गत वैद्यकशास्त्र विभागातील वरिष्ठ सल्लागार डॉ. मंजुषा अग्रवाल सांगतात,
“जर कोणी सातत्याने नऊ तासांपेक्षा जास्त झोप घेत असेल, तर ती थकवा, नैराश्य किंवा थायरॉइडसारख्या आरोग्यविषयक समस्येचं लक्षण असू शकतं. ही सवय नियमित असेल, तर त्याकडे दुर्लक्ष करू नये.”
अतिजास्त झोपेमुळे उदासीनता, काम करण्याची अनिच्छा आणि ऊर्जा कमी होण्याचे प्रकार आढळतात.
वय, जीवनशैली आणि झोपेची गरज
झोपेची गरज व्यक्तिनिहाय बदलत असते. यामध्ये वय हा एक महत्त्वाचा घटक आहे.
६५ वर्षांवरील वृद्ध व्यक्तींना – ७ ते ८ तास झोप पुरेशी ठरते
तरुण आणि प्रौढांना – ७ ते ९ तास झोप आवश्यक असते
किशोरवयीन मुलांना – ८ ते १० तासांची झोप गरजेची असते
तज्ज्ञ सांगतात की, फक्त झोपेचा कालावधी महत्त्वाचा नाही, तर झोपेचा गुणवत्ताही तितकीच महत्त्वाची आहे. झोपमोड, आवाज, तणाव अशा अडथळ्यांमुळे मिळणारी झोप अपुरी आणि असमाधानी ठरते.
शांत, दर्जेदार झोपेसाठी काय करावे?
- झोपण्याची आणि उठण्याची वेळ ठरवून ठेवा
- झोपण्याआधी मोबाईल, टीव्ही वापरणं टाळा
- झोपण्याच्या खोलीत शांतता, अंधार आणि थंडपणा असू द्या
- झोपेपूर्वी हलकं जेवण करा
- तणाव कमी करण्यासाठी ध्यान किंवा वाचनाचा पर्याय निवडा